Otomobil teknolojilerinin gelişmesi, pazarda rekabet için artan ürün çeşitliliği ihtiyacı üreticilerin birçok farklı çalışma sisteminde şanzıman sistemi geliştirmesine ortam sağladı. Gelin bu yazımızda şanzıman çeşitlerini inceleyelim.

Manuel Şanzıman: Tamamı ile sürücü kontrolünde olan bu şanzıman türünde, fiziksel bir debriyaj pedalı bulunur. Pedal aracılığı ile vites değişimlerinde şanzıman ile motorun bağlantısı kesilmiş olur. Genellikle maliyet odaklı olarak üretilen araçlarda görülen manuel şanzımanlar, sürüş keyfini artırmak, otomobile daha fazla hakimiyet sağlamak için de tercih edilebilir. İlk satın alım ve yürütme maliyetleri oldukça düşüktür.

AMT(Automed Manual Tranmission): Manuel bir şanzımanın yardımcı birkaç sistem yardımı ile sürücüden bağımsız vites geçişlerini yapmasını sağlayan sistemde otomatik debriyaj sistemi mevcuttur. Yürütme maliyetleri ve diğer şanzımanlara göre ilk satın alım maliyeti düşük olsa da vites geçişleri sırasında hissedilen güç kaybı, yokuşlarda geri kaçırma problemi ve yüksek torklar ile kullanılamaması sebebi ile ekonomik bir şanzıman türüdür. Opel’in Easytronic şanzıman türü AMT’ye örnektir.

Amt şanzıman ekonomik bir çözüm olsa da fiziksel bir baskı balataya sahip olması ve çabuk aşınması ayrıca robotize sistemin arıza olasılığının yüksek olması sebebiyle artık üreticiler tarafından pek tercih edilmiyor.

DCT(Dual Clutch Tranmission): Sistemde birden fazla kavrama mekanizmasının beraber çalışması ile kesintisiz bir güç iletimi amaçlanır. Örneğin; tekli viteslerde(1,3,5) bir kavrama sorumluyken çift viteslerde(2,4,6) diğer kavrama sorumludur. Yani otomobil 1.vitesteyken birinci kavrama çalışır durumda ve ikinci kavrama da aktif konumda olacaktır. Bu durum da vites geçişinin sarsıntısız, çok hızlı ve güç kaybı yaşanmadan olmasını sağlayacaktır. Sistem kullanıldığı otomobillerde çok iyi yakıt tüketimi ve neredeyse hissedilmeyen vites geçişleri sunar. Ancak üstün mühendislik gerekliliği, çok karmaşık yapısı nedeniyle DCT’ler arızalara çok açıktır.

İlk olarak Volkswagen grubunun kullandığı DSG(Direk Shalt GetrieBe-Direct Shift Transmission) ile  birçok binek otomobilde teknoloji kullanılmaktadır. Otomatik şanzıman çeşitleri arasında en çok kullanılan sistemdir.

Güncelleme

Kavrama sisteminin uzun ömürlü olması, yoğun trafikte vs. ısınmadan ötürü arıza yapabiliyor olması ve yüksek onarım maliyetleri sebebiyle birçok kullanıcı tarafından çift kavrama şanzımanlar tercih edilmemektedir.

CVT(Continiously Variable Transmission): Cvt şanzıman türünde gereken güç ve gaz şiddetine göre bir vites oranı belirlenir. Sürekli en düşük devirde olmaya programlanmış sistemde uygun yakıt sarfiyatı olur. Ayrıca diğer uygun fiyatlı şanzımanlara göre vites geçişlerinde sarsılma vs. yaşanmaz.

CVT Şanzıman Hangi Araçlarda Var?

Cvt şanzımanlar Nissan, Toyota ve Honda’nın bazı modellerinde tercih edilmektedir. Nissan Micra, Toyota Yaris, Honda Jazz, Civic gibi modellerde cvt tercih ediliyor.

A/T(Automatic Transmission): İlk otomatik şanzıman ürünü olan bu tam otomatik şanzımanlarda kontrol tümüyle otomobile aittir. Manuel kullanım imkanı genellikle yoktur. Şanzıman vitesteyken sürekli olarak kavramadadır ve genellikle düşük vites sayıları vardır.(4,5 ileri) Bu nedenle manuel şanzımanlara ve güncel yarı otomatik modellere oranla ortalama %15 daha fazla yakıt sarfiyatı yaparlar. Motor ile şanzımanın bağlantısını kesmek için tork konvertörü kullanılır.

Bu şanzıman türü genellikle eski Japon otomobillerinde kullanılmıştır. Günümüzde hala bazı markalar tarafından tam otomatik şanzımanlar tercih edilmektedir.

Güncelleme

Özellikle BMW ve Peugeot’un yeni geliştirdiği tam otomatik şanzıman sistemleri yarı otomatiklere yakın yakıt tüketimine sahip ve çok daha uzun ömürlü olmaktadır.

Elektrikli Otomobillerde Şanzıman Var Mıdır?

Son zamanlarda gerek tüketim, gerekse sürüş rahatlığı konusunda öne çıkan elektrikli otomobiller şanzıman sistemi bulundurmazlar. İçten yanmalı motorlara nazaran her devirde en yüksek tork sunabilen bu motorlar doğrudan tekerleklere bağlanıyor. Dolayısıyla arada güç dengeleyici bir şanzıman sistemine ihtiyaç duyulmuyor.