Motorun alt kısmında bulunan klank miline bağlı bir parça olan volan, motora ilk hareketini veren dişli kasnaktır. İçten yanmalı motorlarda pistonlarda meydana gelen patlamaların ortaya çıkardığı enerjiyi toplar ve hareketlerin düzenlenmesine yardımcı olur. İçeriğimizde volan nedir, volan ne işe yarar, volan dişlisinin görevleri gibi volan hakkında tüm merak edilenleri derledik.
Yazı Başlıkları(İncele)
Volan Nedir?
Volan ya da bir diğer kullanımıyla volant(doğru söylenişi volandır), motordan aldığı hareketi şanzımana aktaran, dökme demir ya da dövme çelikten imal edilen dişli kasnaktır. Krank milinin arka uç kısmına vidalanan bu dişlinin üzerine debriyaj monte edilir. Ağır yapısıyla tork dalgalanmalarını azaltan ve daha yumuşak motor dönüşü sağlayan volan çok ağır olduğunda ise motor tepkilerinin azalmasına yol açar. Dolayısıyla dökme demirden imal edilen ve motorla dengeli bir kütleye sahip volan seçimi önemlidir.
Volan Nasıl Çalışır?
Araba çalıştırılırken marş dişlisi, volan ve marş motoru etkileşim halindedir. Marşa basıldığında marş dişlisi, volanın dişlerinin arasına girer. Böylelikle marş motoru volan dişlilerini döndürmeye başlar. Volan da krank miline bağlı olduğu için krank milini döndürür ve bu etkileşim motorun ilk hareketini sağlar. Marş bırakıldığındaysa volan dişlisi ve marş motoru dişlisi birbirinden ayrılır. Marşın hemen bırakılmadığı durumlarda marş motorunun dişlileri zarar görür ve volan dişlisi ile birbirlerini kavrayamazlar. Bu da marştan sonra kontağın bırakılma zamanının önemini açıklıyor.
Arabanın çalıştığı durumlarda volan enerjinin bir kısmını muhafaza ederek farklı zamanlarda pistonların ölü noktalardan geçmesini sağlar. Volan çalışma mantığı motora ilk hareketin verilmesi ve enerjinin toplanarak hareketlerin düzenlenmesi üzerinedir.
Volan Ne İşe Yarar?
İçten yanmalı motorların çalışmasını düzenleyen en önemli parçalardan biri olan volanın görevleri marş motorundaki kuvvet milini bağlı olduğu krank miline aktarmak, motorun ortaya çıkardığı hareketleri şanzımana aktarmak, yine motorun ortaya çıkardığı dönüş kuvvetini dengeleyip depoladığı enerjiyi aktarmak ve dönüş esnasında pistonların krank miline yaptığı kuvveti dengeleyip titreşimi önlemektir.
Oynar Göbek Volan ve Sabit Volan Arasındaki Farklar
Güncel içten yanmalı motora sahip araçlarda iki farklı volan türü kullanılır. Özellikle son dönemlerde üretilen araçlarda sıkça karşımıza çıkan oynar göbek volanlar üzerinde debriyaj yaylarını barındırırlar. Bu sayede vites geçişlerinin çok daha sarsıntısız olması sağlanır.
Sabit volanlı araçlarda ise debriyaj yayları debriyaj balatası üzerinde yer alır. Daha eski ve sıkça kulanılan bir sistem olan sabit volanda vites değişim konforu vs. biraz düşük olabilir. Ancak oynar göbekli volanlardaki yaylar genellikle belirli bir km sonrası (100 bin km) bozulur ve ses yapmaya başlayabilir.
Volan Arızası Nasıl Anlaşılır?
Arabanın çalışmasında oldukça önemli görevler üstlenen volan arızasının belirtileri şunlardır;
- Marşa basıldığında motor çalışmıyorsa veya birden fazla marş gerekiyorsa volan dişlisi arızalanmış olabilir. Marşa çok uzun süre basılı tutmak marş motoruna zarar verdiği gibi volan üzerindeki dişlilere de hasar verebilir.
- Debriyaj pedalında meydana meydana gelen yumuşaklık ya da gecikmeler volant arızası nedeniyle olabilir.
- Motorun ürettiği kuvveti dengeleyip titreşimi engellemek volantın işlevleri arasındadır. Özellikle motor çalışmaya başlarken titreme oluyorsa volan arızası nedeniyle olabilir.
- Motor durduğunda dişli çarpması gibi ya da çıtırtı şeklinde sesler geliyorsa volan dişlisi aşınma sorunu ortaya çıkmış olabilir.
- Debriyaja basılmıyorken şıkırtı gibi sesler oynar göbek volan üzerindeki yayların bozulmasından kaynaklı olabilir.
Volan Tamir Edilir Mi?
Volan arızası tamir edilebilir bir durum değildir. Volan dişlisi tamiri yalnızca dişlerde ortaya çıkan aşınma gibi durumlarda zımpara ile yapılır. Ancak bu geçici bir çözümdür ve volan dişlisi değişimi yapılmazsa diğer parçaların da zarar görmesine yol açabilir. Bir arabada volan dişlisinin ömrü yaklaşık 100 bin kilometredir. Bu sürenin ardından dişliler yavaş yavaş aşınmaya başlar ve ilerleyen süreçte kırılmalar olabilir. Bu tür sorunlarla karşılaşmamak için arabanızın baskı balatasıyla birlikte volanı da kontrol etmeyi unutmayın.
