İçten yanmalı motorlarda yağı insan vücudundaki kana benzetebiliriz. Motorun en sıcak ve hareketli çalışan parçalarında dolaşan motor yağı hem parçaların birbirine sürtmesini hem de yüksek sıcaklıktan aşınmasını engeller. Bu yazımızda arıza ve belirtilerini anlatmadan önce ilk olarak kısaca yağ pompasının görevinden bahsedelim;
Yazı Başlıkları(İncele)
Yağ Pompası Ne İşe Yarar?
Nasıl motor yağını kana benzetebiliyorsak yağ pompasını da kalp organına benzetebiliriz. Motorun çalışma devrine göre segmanlara, yağ kanallarına ve egzantrik millerine yüksek basınçlı yağ pompalayan bu parça motor için belki de en hayati bir parçadır.
Öyle ki çalışan bir motorda yağ pompasının görevini yapmaması durumunda en fazla 1 dakika içerisinde segman ve pistonlar yüksek sıcaklıktan ötürü birbirine yapışır. Sonrasında ise yatak sarması durumu gerçekleşir.
Motorların neredeyse tamamında yağ pompası mekanik şekilde tasarlanır. Karterin hemen üstünde bulunan bu parça hareketini triger kayışından alır. Triger kayışı da hareketini krank milinden aldığı için motor devrine göre pompanın çalışma basıncı ayarlanabilir.
Araçta Yağ Pompası Arızası Nasıl Anlaşılır?
Motor parçaları arasındaki en hayati parça yağ pompası arızası olduğunda motor yağ seviye lambası yanabilir. Ayrıca özellikle düşük devirlerde motordan anormal sesler gelmesi muhtemeldir. Yukarıda anlattığımız gibi mekanik bir parça olan yağ pompası bozulursa doğrudan arıza lambası yanmayabilir. Ancak;
- Motorda özellikle devir düştükçe artan sesler(sürtme, gıcırdama gibi)
- Motor hararetinin normalden yüksek olması(yağ motoru yeterince soğutamayacağından)
- Gaz tepkimesinin bozulması ve aracın çekişinin azalması yağ pompası arızasından kaynaklanıyor olabilir.
Aşağıdaki videoda yatak sarmış bir motorun çıkardığı sesi dinleyebilirsiniz.
Yağ Pompası Neden Arızalanır?
Her parçanın bir ömrü olduğu gibi yağ pompasının da bir ömrü vardır. Ancak üreticiler yağ pompasını genellikle segman, pistonlar gibi parçaların ömrü ile eşit olacak şekilde tasarlar. Ancak bakımların aksatılması, rektefiye yapılırken gerekli süreçlerin atlanması sebebiyle yağ pompası bozulabilir. Yağ pompasının arızalanma nedenleri;
- Her motorun belirli bir bakım periyodu ve belirlenmiş yağ çeşitleri bulunur. Bakım periyodunun geçmesi veya uygunsuz yağın eklenmesi durumunda yağ pompası daha zor çalışır ve ömrü azalır. Örneğin; 0w20 yağ ile çalışması tasarlanmış motora 10w40 yağ koyarsanız yağ pompası çok zorlanacak ve kısa sürede arızalanacaktır.
- Yağ filtresi motordan kopan çapakları vs. tutarak yağ pompasına gitmesini engeller. Ancak uzun süre değişmeyen filtrenin tutuculuğu azalır ve parçacıklar pompaya zarar verebilir.
- İçten yanmalı motorlar ne kadar yeni ve kusursuz olursa olsun kullanım sürecinde mutlaka az da olsa yağ eksiltirler. Üreticiler genellikle yağ pompalarını %10-20 eksilmeye karşı da sorunsuz çalışacak şekilde tasarlarlar. Ancak yağ seviyesinin çok azalması durumunda pompa aşırı ısınacak ve arıza yapma olasılığı artacaktır.
Yağ Pompası Arızalanırsa Ne Olur?
Yağ pompası segmanlara yağ pompalamayı keserse arada oluşacak çok yüksek ısıdan ötürü segman ve pistonlar adeta birbirine yapışır. Ayrıca turbolu bir araç ise turbo palleri de sıcaklıktan kilitlenir. Yağ pompası arıza yaparsa yağ basıncı düşer ve yağ müşürü kırmızı yağ lambasının gösterge panelinde yanmasını sağlar. Eğer araç hemen uygun bir şekilde durdurulup motor kapatılırsa pompanın değişmesi ile sorun çözülebilir.
Ancak, yağ basıncı düştüğü halde araç kullanımı devam ederse yatak sarma durumu gerçekleşir ve bir anda motor stop eder ve bir daha çalışmaz. Sonrasında ise yağsız çalışmadan ötürü yanan segman, piston ve krank milinin değiştirilerek motorun yenilenmesi gerekecektir.
