İçten yanmalı motorları en verimli devir aralıklarında tutmayı sağlayan parçaya şanzıman adı verilir. Onlarca dişliden oluşan ve yüksek hızlarda dönen parçalardan oluşan vites kutusu aynı motor gibi yağ sayesinde uzun yıllar kullanılabilir. Kapalı bir sistem olan şanzımanda yağ, yanma vs. olmadığından eksilme yapmamalıdır. Genellikle sanayi dilinde ömürlük olarak belirtilen şanzıman yağı değişmeli mi sorusunu yazımızda cevaplayacağız.
Yazı Başlıkları(İncele)
Şanzıman Yağı Nedir?
Motorun hareketini tekerleklere aktaran şanzıman dişlileri yüksek hızda çalışır ve yağ vasıtası ile soğutulmaları sağlanır. Çok yüksek ısı aralıklarında çalışan (15W90 gibi) şanzıman yağları vites kutusu dönmeye başladığı(motor çalışması) araç stop edilene kadar dişlileri soğutmaya devam eder.
Şanzıman Yağı Değişmeli Mi?
Tıpkı motor gibi şanzımanlar da çok sayıda yüksek hızda hareket eden parçalardan oluşur. Bu çalışma sırasında parçalar arasında film tabakası oluşturan bu sıvı aşınma ve eskimeyi önler. Ancak, araç park edildiğinde 10-20 derecelere kadar düşen yağ, çalışırken 80-90 derece sıcaklığa ulaşır. Her ne kadar herhangi bir yakıt, motor kurumu vs. ile temas etmese de sürekli ısınıp soğuyan her maddenin bir ömrü vardır.
Ülkemizde sanayide genellikle sadece seviyesi kontrol edilen ve değişimi önerilmeyen şanzıman yağını üreticiler belirli periyotlarda değişimini tavsiye etmektedir. Özelliğini yitirmiş yağ, dişliler arasında sürtünme meydana getirecek ve daha geç ısınarak sürüş konforunu bozacaktır.
Kendi aracımdan örnek vermek istersem; Opel Corsa 1.3 Manuel şanzımanı için her 60 bin km’de şanzıman yağının değişimini tavsiye ediyor. 5 yaşında 110 bin km’de aracımda şanzıman yağını değiştirdiğimde vites geçişlerinin yumuşadığını ve ilk çalıştırmada geçişlerdeki sertliğin çok büyük oranda azaldığını gördüm.
Biterse Ne Olur?
Oldukça riskli olan bu durumda aracın vites geçişleri ciddi anlamda zorlaşacak, aracınız önden çekişli ise gaza bastıkça diferansiyelde ses duyacaksınız. Eğer yağ tamamen bitmiş ise dişliler sıcaklıktan kavrulacak ve bir süre sonra vitesten atacak ve yolda kalmanıza neden olacaktır. Bu durumda tek yapabileceğiniz çekici ile aracınızı servise çektirerek şanzıman dişlilerini değiştirmektir.
Manuel Şanzıman Yağı Değişimi
Genelde otomatik şanzımanlar için yağ değişimi pek ihmal edilmese de manuel vites için dikkat edildiğini söyleyemeyiz. Üreticinin önerdiği süreçlerde şanzıman yağı değişmez ise en sık yaşanan arızaları sıralayalım;
- Yağ özelliğini kaybettikçe daha geç ısınıp daha geç soğumaya başlar. Özellikle soğuk bir şehirde yaşıyor ve eski yağ kullanıyorsanız ilk çalıştırmada vites geçişleriniz çok sert olabilir. Bu durumu vites küçültmelerde çok fazla hissedersiniz.
- Her ne kadar eksilmesi zor olsa da keçe, conta kaçakları sebebi ile şanzıman yağı eksilebilir. Bu durumda dişlilerin yağlaması azalacak ve arıza riski artacaktır. (Şanzımanlarda yağ pompası bulunmadığından yağ seviyesi azalması bazı dişlilerin yağsız kalmasına sebep olur.)
- Vites geçişleriniz zorlaşacak, sürüş konforu düşecektir.
- Yağsız kalan ve çok fazla ısınan şanzıman dişlileri bir süre sonra arızalanacaktır. Bu parçaların da bir hayli pahalı olduğunu söyleyelim.
Şanzıman Yağı Nasıl Değişir?
Genellikle pek yapılmak istenmeyen bir iş olan manuel şanzıman yağı değişim işlemi oldukça kolaydır. Araç lifte kaldırıldığında kontrol tapası üzerinden özel bir cihaz ile mevcut yağ çekilir ve yenisi eklenir. Araca göre değişmekle birlikte genellikle 2 ila 3 litre şanzıman yağı yeterli olmaktadır.
Yağ değişirken aracınıza üretici tarafından onaylanmış özelliklerde yağ kullanımına özen göstermelisiniz. Bu bilgiyi kullanma kılavuzunda veya internette ufak bir araştırma ile kolayca bulabilirsiniz.
Şanzıman Yağı Değişimi Fiyatı
Genel olarak kısa bir işçilik ile yapılan işlem için yağı kendiniz satın alıp sanayiye giderseniz 30-50 lira arası işçilik ile değişimi yaptırabilirsiniz. Ortalama 2 litrelik bilinen bir markanın şanzıman yağı ise ortalama 150 TL’dir. Özetle şanzıman yağ değişimi için 200 TL maliyet olduğunu söyleyebiliriz.
