Özellikle hayatı yollarda geçmiş büyüklerimizin acemi sürücülere söylediği sözdür; “Yokuşu çıkılan vitesle inilir.” Acemilikte hepimizin duyduğu bir tavsiyedir bu. Ama vites kullanımına, motor frenine aşina değilken bu tavsiyeyi anlamak biraz zor olabilir.
Yokuşu çıktığımız vitesle inelim ama nasıl? Aklımızda nasıl tutalım her yokuşta kullandığımız vitesi şeklinde bir düşünce belirebilir birçok sürücünün aklında. Aslında işin özü çok daha basit. Şimdi yokuşun neden viteste ve özellikle çıkılan viteste inilmesi gerektiğini basitçe açıklayalım;
Aracınızla düz yolda seyrederken gazdan ayağınızı çektiğinizde aracınızın hızı yavaşça azalmaya başlar. Bu hareketi yokuş yukarı sürüşte yaptığınızda otomobilinizin aniden yavaşlamaya başladığını görürsünüz. Buradan kısaca yokuş çıkmak için daha fazla güç gerektiği sonucunu çıkaralım.
Yokuş yukarı giderken eğer hızınız çok yüksek değilse devir bandı düşecek ve harekete devam etmek için düşük vitese geçmeniz gerekecektir. Düşük vites sürüşlerde motor devri yükselecek ve daha fazla güç üretilecektir. Böylece yokuşları tırmanmak mümkün olacaktır.
%0 eğimli bir yolda 5.viteste 80 km ile zorlanmadan gidebilen aracınız %10 eğimli bir dağ yolunda aynı yolu 4 veya 3.viteste ancak tırmanabilir.
Yazı Başlıkları(İncele)
Yokuşta Yüksek Vitesle Gitmenin Zararları
Dik bir yokuşu motorun zorlandığı devir bandında(1000-1700) seyretmek aşırı yakıt tüketimine ve motor aksamının zarar görmesine sebep olur. Bunlar;
- İçten yanmalı motorlarda soğutma suyu devresi doğrudan motor hareketine bağlıdır. Motor devri yükseldikçe su devirdaimi artar ve soğutma işlemi iyileşir. Eğer dik bir yokuşu düşük devir, yüksek vites şeklinde çıkarsanız motor soğutma işlevini yerine getiremeyip hararet yapabilir.
- Düşük devirde seyrederken gaza çok basmanız gerekir ve bu durum özellikle dizel motorlarda zengin karışım(çok yakıt-az hava) şeklinde yanma gerçekleşmesine neden olur. Bu hem yakıt tüketimini ciddi anlamda artırır hem de motorun içerisinde kurum oluşmasına sebep olur.
Yokuş Hangi Vitesle İnilir?
Şimdi konumuza dönelim. Yokuş aşağı inerken araç çıkışın aksine sürekli hızlanmaya meyillidir. Virajlar, trafik vs. bu hızlanmayı kontrol altına almayı gerektirir.
Yokuşu viteste inmek motor freninden faydalanmayı ve fren sistemine daha az yük bindirmeyi sağlar. Örneğin; 3.vites 80 km hızda çıktığınız yokuşu aynı viteste inmek motor freni sayesinde aracın hızının kontrol atında kalmasını sağlar.
Yokuş Aşağı Düşük Vites Kullanımının Faydaları
- Eğer aracınız 2000 model ve üzeri ise %99 enjeksiyonlu yakıt sistemine sahiptir. Bu araçlarda gaz pedalına basılmadığında motora yakıt gönderilmez. Bu sayede yokuş inerken tasarruf edebilirsiniz.
- Motor freni ile rampa inişlerinde aşırı fren kullanımı genellikle gerekmez. Bu sayede fren balatalarının aşınma oranı azalır ve sistem aşırı ısınmaz.
- Otomobil boş vitesteyken motor devri çok düşeceği için stop etme riski yüksektir. Direksiyon sertleşmesi, frenin şişmesi gibi sorunlara yol açan stop etme nedeniyle ara her zaman viteste sürülmelidir.
Yokuş Hangi Viteste Çıkılır?
Her ne kadar aracın motor hacmi, şanzıman oranları ve yük durumuna göre farklılıklar gösterebiliyor olsa da yokuş çıkarken her zaman iniş gibi düşük vitesle çıkmak gerekir.
- Özellikle dik rampalarda kaçıncı vitesle çıkılır sorusuna mutlaka düşebileceğiniz en alt vites olarak cevap verebiliriz. Eğer atmosferik motorlu bir araç kullanıyorsanız devir yükseldikçe motorun ürettiği güç artacaktır.
- Vites arttıkça üretilen tork azaldığından hızlanma ve hızı koruma için rampa iniş vitesi ile çıkmalısınız.
- Rampa tırmanırken yüksek vitesle sürüş motorun zengin karışım ile çalışmasına ve hararet yapmasına neden olabilir.
Otomatik Vites Araba Yokuşta Nasıl Kullanılır?
Buraya kadar verdiğimiz tavsiyeler manuel araçlar içindi. Otomatik vitesli araçlarda yokuş yukarı çıkarken gaz pedalına fazla bastığınızda sistem otomatik olarak alt vitese geçecek ve motor daha fazla güç üretmeye başlayacaktır. Peki otomatik viteste yokuş aşağı nasıl inilir?
Otomatik şanzımanlı aracınız ile rampa inerken frene biraz basmanız durumunda sistem vites küçültür ve motor kompresyonunu artırır. Ancak bu özellik her araçta olmayabilir. Vitesi manuel konuma getirerek mevcut vitesten bir altına geçerek aracınıza motor freni yaptırarak yokuştan inebilirsiniz.
Otomatik Vites Araba Boşa Atılır Mı?
Otomatik vites şanzımana sahip otomobiller için yağlama hayati öneme sahiptir. Yüksek sıcaklığa çıkan bu parçalar motor devrine göre yağlama yapılır. Otomatik araçlarda araç giderken bir anda vites boşa alındığında yağlama seviyesi çok düşer ve şanzıman az da olsa zarar görebilir. Ayrıca boşa atınca araç rolanti devrini korumak için gereksiz yakıt tüketimi yapacaktır.
